خواص ذکر "لاحول ولا قوة الا بالله"
اذکاری که توصیه شده‌اند، علاوه بر آن که باعث غفلت‌زدایى از انسان مى‌کنند، معارف الهى را نیز آموزش مى‌دهند و ره‌توشه معرفتى مسافران به سوى خدا را فراهم مى‌کنند، چنانکه ذکر شریف «لا حول ولا قوة الا بالله العلى العظیم» که از گنجینه‌هاى آسمانی می‌باشد:
«قال الله تعالى لنبیه صلى الله علیه و آله و سلم فی لیلة المعراج: اعطیتک کلمتین من خزائن عرشی لا حول و لا قوة الا بالله و لا منجا منک الا الیک(1) معناى بلند و فواید فراوانى دارد.
امام باقر(سلام الله علیه) در تفسیر این ذکر فرمودند: آنجا که قدرتى را به جا صرف کرده و خدا را اطاعت کرده‌اید، این قدرت بر اطاعت، از ناحیه خداست و آنجا که معصیت نکرده‌اید، در حقیقت، عنایت الهى بین شما و آن معصیت حائل شده است. پس لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظیم یعنى: لا حول لنا عن معصیة الله الا بعون الله و لا قوة لنا على طاعة الله الا بتوفیق الله عزوجل.(2)
گاهى انسان را به گناه دعوت مى‌کنند، اما مانعى در مسیرش پدید مى‌آید. او نمى‌داند راهى که به آن دعوت شده است، راه گناه است و یا نمى‌داند چرا راه‌بندان شد، اما بعد مى‌فهمد او را به مجلس گناه دعوت کرده بودند و این راه‌بندان، همان حول الهى بود که بین او و گناه حائل شد. این که ما در نماز مى‌گوییم: «بحول الله و قوته اقوم و اقعد» به این معنا نیست که فقط در حال نماز که برمى‌خیزیم و می‌نشینیم، بقوة الله است؛ بلکه به این معناست که همه حرکات و سکنات ما، در نماز و در غیر نماز به قوت الهى است.
پیامبر اکرم(صلى الله علیه و آله) این ذکر شریف را ذکر فرشتگان حامل عرش معرفى کرده است: تسبیح حملة العرش(3) و در برخى روایات تفسیرى آمده است که فرشتگان حامل عرش نیز که ذات اقدس خداوند از آنان به الذین یحملون العرش(4) یاد مى‌کند، هنگامى که حمل عرش الهى، یعنى مقام فرمانروایى خدا، برایشان دشوار بود ذکر «لا حول ولا قوة الا بالله العلى العظیم» را به آنان آموختند: "اعلمکم کلمات تقولونها یخف بها علیکم. قالوا: و ما هی؟ قال: تقولون: بسم الله الرحمن الرحیم ولا حول ولا قوة الا بالله العلی العظیم و صلى الله على محمد و آله الطیبین فقالوها فحملوه.(5)
پیامبر گرامى اسلام (صلی الله علیه و آله) در روایتى درباره آداب و اذکار بیرون آمدن از خانه چنین فرمودند: کسى که هنگام خروج از منزل بگوید بسم الله الرحمن الرحیم دو فرشته مى‌گویند: هدایت شدى . و اگر بگوید لا حول و لا قوة الا بالله مى گویند: حفظ شدى . و اگر بگوید توکلت على الله مى گویند: بى‌نیاز شدى.
در این هنگام شیطان مى گوید: چگونه مى توانم در بنده اى که هدایت شده ، حفظ گردیده و بى نیاز شده است ، نفوذ کنم .
شاید چنین ذکرى براى فرشتگان دفع سختی و دشواری باشد. لیکن، «بحول الله و قوته اقوم و اقعد» در نماز مصداقى از آن اصل کلى است. زیرا «لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظیم»؛ یعنى، هیچ جا منع و همچنین قدرت و توانى نیست مگر به عنایت ذات اقدس خداوند و اختصاصى به نماز یا غیر نماز و نیز اختصاصى به انسان و غیر او ندارد.
در اینجا به ذکر برخی روایات در باب این ذکر عظیم می‌پردازیم:
تاخیر زمان مرگ
امام صادق(علیه‌السلام) فرمودند: آن کس که هزار بار بگوید «لا حول ولا قوة الا بالله» خداى تعالى زیارت کعبه را روزى‌اش خواهد نمود و اگر مرگش نزدیک باشد، خدا آن را به تاخیر خواهد انداخت تا حج را روزى‌اش سازد.(6)
گنجى از بهشت
رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: بسیار «لا حول و لا قوة الا بالله» بگویید که آن از گنج‌هاى بهشت است.(7)
دور شدن هفتاد بلا
راوى مى‌گوید شنیدم که امام صادق(علیه‌السلام) فرمودند: کسى که بگوید "لا حول ولا قوة الا بالله العلى العظیم" خداى عزوجل به خاطر آن هفتاد نوع بلا را از او دور مى‌گرداند که کمترین آنها خفه شدن است.(8)
رفع درد و اندوه
از پیغمبر اکرم(صلی الله علیه و آله) روایت شده است که فرمودند: ذکر "لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظیم" گنجى از گنج‌هاى بهشت است و آن باعث شفا یافتن از نود و نه درد است که آسان‌ترین آنها اندوه است.(9)
داروى نود و نه بیمارى
از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) روایت شده است که فرمودند: گفتن ذکر «لا حول ولا قوة الا بالله العلى العظیم» دارویى است که نود و نه بیمارى را بهبود مى‌بخشد که آسان‌ترین آنها اندوه است و معناى این کلمه چنین است هیچ حرکت و نیرویى جز به سبب و خواست خدا پدید نیامد.(10)
رفع شدن بلایا
از امام صادق(علیه‌السلام) روایت شده که فرمود: هر گاه نماز صبح و مغرب را خواندى، هفت بار بگو: "بسم الله الرحمن الرحیم، لا حول ولا قوة الا بالله العلى العظیم" زیرا هر کس آن را بگوید، به او جنون و جذام و برص، و هفتاد نوع از انواع بلایا نرسد.(11)
توصیه پیامبر به على(علیه‌السلام)
بکیر مى‌گوید: از امیرالمومنین(علیه‌السلام) شنیدم که مى‌فرمود: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به من فرمود: اى على! آیا به تو کلماتى نیاموزم؟ هر گاه که در سختى و بلایى در افتى، بگو بسم الله الرحمن الرحیم، لا حول ولا قوة الا بالله العلى العظیم؛ زیرا خداوند عزوجل به وسیله آن انواع بلا را از تو دور می‌کند.(12)
امام رضا(علیه‌السلام) فرمود: هر کس پس از نماز صبح صد بار بگوید: «بسم الله الرحمن الرحیم، لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظیم»؛ به اسم اعظم خدا از سیاهى چشم به سفیدى آن نزدیک‌تر شده و به راستى که در مدار اسم اعظم قرار گرفته است.
درمان بیمارى و ندارى
اسماعیل بن عبدالخالق گوید: مردى از اصحاب پیامبر(صلی الله علیه و آله) مدتی بود که به خدمت ایشان نرسیده بود.
رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به او فرمود: چه چیزى باعث شد که دیر نزد ما بیایی؟ عرض کرد: بیمارى و ندارى .
پیامبر فرمود: آیا به تو دعایى یاد بدهم که خدا به وسیله آن بیمارى و ندارى را از تو رفع کند؟ عرض کرد: بله یا رسول الله .
پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمود: بگو «لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظیم، توکلت على الحى الذى لا یموت و الحمدلله الذى لم یتخذ(صاحبة و لا) ولدا و لم یکن له شریک فى الملک و لم یکن له ولى من الذل و کبره تکبیرا.»
آن فرد ذکر را گفت و زمانی نگذشت که نزد پیغمبر(صلی الله علیه و آله) بازگشت و عرض کرد: یا رسول الله خداوند بیمارى و ندارى را از من رفع نمود.(13)
صد بار بعد از نماز صبح
امام رضا(علیه‌السلام) فرمود: هر کس پس از نماز صبح صد بار بگوید: «بسم الله الرحمن الرحیم، لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظیم»؛ به اسم اعظم خدا از سیاهى چشم به سفیدى آن نزدیک‌تر شده و به راستى که در مدار اسم اعظم قرار گرفته است.(14)
سفارش حضرت على(علیه‌السلام) به کمیل
امام على(علیه‌السلام) خطاب به کمیل بن زیاد مى‌فرماید: اى کمیل! هر روز نام خدا را بر زبان جارى کن و بگو: «لا حول و لا قوة الا بالله»؛ بر خدا توکل کن، ما را یاد کن، نام ما ببر و بر ما درود فرست.
اى کمیل! به هنگام غذا نام خدایى را که با اسمش هیچ دردى زیان نرساند و نامش براى هر بدى و دردى درمان است به زبان آور.
اى کمیل! به هنگام هر سختى بگو: «لا حول و لا قوة الا بالله» تا خدا آن را کفایت کند. و به هنگام نعمت بگو: الحمدلله تا زیاد شود و چون روزى‌ات دیر رسد، استغفار کن تا خدا گشایش دهد.(15)
ذکر هنگام بیرون آمدن از خانه
پیامبر گرامى اسلام (صلی الله علیه و آله) در روایتى درباره آداب و اذکار بیرون آمدن از خانه چنین فرمودند: کسى که هنگام خروج از منزل بگوید بسم الله الرحمن الرحیم دو فرشته مى‌گویند: هدایت شدى . و اگر بگوید لا حول و لا قوة الا بالله مى گویند: حفظ شدى . و اگر بگوید توکلت على الله مى گویند: بى‌نیاز شدى.
در این هنگام شیطان مى گوید: چگونه مى توانم در بنده اى که هدایت شده ، حفظ گردیده و بى نیاز شده است ، نفوذ کنم .(16)
توسل به امام جواد(علیه‌السلام)
براى شفا یافتن هر مریضى دو رکعت نماز حاجت و توسل به حضرت جواد الائمه(علیه‌السلام) خوانده شود و بعد 146 مرتبه بگوید: «ما شاء الله لا حول و لا قوة الا بالله.» اگر در ساعتى که منسوب به آن حضرت است باشد، بسیار مفید و ساعت آن را هم از نماز عصر تا دو ساعت بعد از آن تشخیص داده‌اند که مورد استجابت است.(17)
دورى شیطان
از حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) نقل شده که فرمود: شیطان بر دو قسم است: شیطان جنى، که با گفتن «لاحول و لا قوة الا بالله العلى العظیم» از شما دور مى‌شود.
و شیطان انسى، که با فرستادن صلوات بر محمد و آلش «اللهم صل على محمد و آل محمد» از شما دور مى‌شود. (18)
ذکرهاى موثر در دنیا و آخرت
امام باقر(علیه‌السلام) فرمودند: شخصى به نام شبیه هذلى، حضور پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) آمده و عرض کرد: اى پیامبر خدا! پیرمردى هستم که سنم بالا است و کارهایى مانند نماز، روزه، حج و جهاد را که قبلا انجام می‌دادم، اکنون نمى‌توانم انجام دهم. اى رسول خدا! سخنى به من بیاموز که ثواب خداوند را نصیبم سازد و بر من آسان گیر اى رسول خدا!
حضرت فرمودند: سخنت را تکرار کن و او تکرار کرد. و به همین ترتیب تا سه بار سخن خود را تکرار کرد. آنگاه پیامبر(صلی الله علیه و آله) به او فرمودند: اطراف تو هیچ درخت و گلى نبود، مگر این که دلشان به حالت سوخت و برایت گریه کردند. پس از نماز صبح ده بار بگو «سبحان الله العظیم و بحمده و لا حول و لا قوة الا بالله العلى العظیم»؛ (خداى بزرگ را منزه می‌دانم و به ثناى او مشغولم و هیچ توان و نیرویى جز با یارى خداى بزرگ بلند مرتبه بزرگ نیست) که همانا خداوند بزرگ با این ذکر تو را از کورى، دیوانگى، جذام، فقر و زیر آوار ماندن محفوظ مى‌دارد.
عرض کرد: اى رسول خدا،این ذکر براى دنیا بود، براى آخرت چه؟ پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمودند: اللهم اهدنى من عندک، وافض على من فضلک وانشر على من رحمتک و انزل على من برکاتک؛ (خداوندا! مرا از جانب خود راهنمایى نما و از فضل خویش بهره‌مند ساز، از رحمت خود بر من فرو ریز و از برکات خود بر من نازل فرما.)
حضرت صادق(علیه‌السلام) فرمودند: این دستورات را گویى او با دستانش گرفت و رفت. آنگاه پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: بدانید که همانا اگر او در روز قیامت بیاید و این اذکار را عمدا ترک نکرده باشد، خداوند هشت در بهشت را به روى او باز مى‌کند که از هر درى که خواست وارد شود.(19)
برطرف شدن حاجات
امام صادق(علیه‌السلام) فرمودند: کسى دعا مى‌کند و در پایان مى‌گوید «ماشاء الله، لاحول و لا قوة الا بالله» حاجتش برآورده شود.(20)
پی‌نوشت‌ها:
1- بحارالانوار، ج90، ص 186 .
2- بحارالانوار، ج90، ص187.
3- بحارالانوار، ج90، ص191.
4- سوره غافر، آیه 7.
5- بحارالانوار، ج 55، ص33.
6- مستدرک الوسائل ، ج 1، ص 396.
7- کنز العمال ، ج 1، ص 544.
8- ثواب الاعمال ، ص 349.
9- مستدرک الوسایل ، ج 1، ص 395.
10- مستدرک الوسائل ، ج 1، ص 396.
11- اصول کافى ، ج 6، ص 195.
12- اصول کافى ، ج 6، ص 311.
13- اصول کافى ، ج 6، ص 249.
14- سفینة البحار، ج 1، ص 661.
15- تحف العقول ، ص 182.
16- ثواب الاعمال ، ص 349
17- داروخانه معنوى ، ص 48.
18- امید درماندگان ، ج 2، ص 223و 234.
19- ثواب الاعمال ، ص 341 و 342.
20- ثواب الاعمال ، ص 23
| 
